Liczne uprawnienia związane z wyborami do Sejmu i Senatu, na Prezydenta, do Parlamentu Europejskiego, do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast gwarantuje niepełnosprawnym wyborcom ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy.

Uwaga!
Zgodnie z Kodeksem wyborczym, osobą niepełnosprawną jest każdy wyborca o ograniczonej sprawności fizycznej, psychicznej, umysłowej bądź w zakresie zmysłów, która utrudnia mu wzięcie udziału w wyborach. Istotny jest tutaj fakt, że niepełnosprawny wyborca nie musi się legitymować orzeczeniem o niepełnosprawności, bowiem wystarczy, że sam uważa się za niepełnosprawnego.

Uprawnieniem osób niepełnosprawnych jest prawo do uzyskania informacji o wyborach, w tym o rozwiązaniach ułatwiających im udział w tych wyborach. Prawo to realizowane jest m.in. poprzez zamieszczenie informacji na stronie internetowej Państwowej Komisji Wyborczej i w Biuletynie Informacji Publicznej, przygotowanie odpowiednich materiałów informacyjnych, również w alfabecie Braille’a, oraz umieszczenie obwieszczeń wyborczych tak, żeby były łatwo dostępne dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Na wniosek niepełnosprawnego wyborcy urząd gminy jest zobowiązany udzielić potrzebnych informacji ustnie w urzędzie w godzinach pracy, telefonicznie bądź też w pisemnie, przesyłając materiały pocztą lub mailem. W samym lokalu wyborczym członek obwodowej komisji jest natomiast zobowiązany przekazać ustnie osobie niepełnosprawnej na jej prośbę treść obwieszczeń wyborczych.

Uwaga!
Lokale dostosowane do potrzeb wyborców niepełnosprawnych do końca 2014 roku mają stanowić co najmniej 1/5 ogółu lokali wyborczych w każdej gminie, natomiast docelowo 1/3 tych lokali.

Jednym z uprawnień niepełnosprawnych wyborców jest możliwość głosowania w przystosowanym lokalu. W tym celu, najpóźniej 14 dni przed wyborami, osoba niepełnosprawna powinna złożyć w urzędzie gminy wniosek o dopisanie do spisu wyborców dla obwodu zapewniającego tego typu lokal. Z kolei bez względu na typ lokalu osobie niepełnosprawnej podczas głosowania może pomagać inna osoba. Kolejnym z uprawnień dotyczących głosowania jest prawo do zastosowania w jego trakcie nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a, jednak w tym przypadku należy zgłosić zamiar takiego głosowania co najmniej na 14 dni przed dniem wyborów w celu dostarczenia tych nakładek do lokalu wyborczego.

Uwaga!
Prawo do udzielenia pełnomocnictwa do głosowania oraz głosowania korespondencyjnego przysługuje tylko i wyłącznie osobom niepełnosprawnym posiadającym orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bądź równoważne.

Podstawowym uprawnieniem niepełnosprawnych wyborców jest prawo do udzielenia pełnomocnictwa do głosowania. Akt pełnomocnictwa sporządzony na wniosek wyborcy powinien być wniesiony do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy, w której wyborca ten jest wpisany do rejestru wyborców, najpóźniej 10 dni przed wyborami. Pełnomocnikiem może być jedynie osoba posiadająca uprawnienia do głosowania w gminie, w której osoba udzielająca jej pełnomocnictwa jest wpisana do rejestru wyborczego.

Uwaga!
Pełnomocnikami nie mogą być członkowie obwodowej komisji wyborczej właściwej dla osoby udzielającej pełnomocnictwa, mężowie zaufania oraz kandydaci w danych wyborach.

Udzielone pełnomocnictwo można cofnąć najpóźniej 2 dni przed wyborami poprzez złożenie stosownego oświadczenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) gminy, w której sporządzono akt pełnomocnictwa, natomiast w dniu głosowania poprzez doręczenie takiego oświadczenia właściwej obwodowej komisji wyborczej. W sytuacji, gdy osoba niepełnosprawna zagłosuje osobiście, pomimo udzielonego wcześniej pełnomocnictwa, wygasa ono z mocy prawa.

Uwaga!
Pełnomocnik jest tylko i wyłącznie moralnie zobowiązany do głosowania zgodnie z wolą osoby niepełnosprawnej udzielającej mu pełnomocnictwa, nie istnieje bowiem żadna procedura pozwalająca na sprawdzenie oddanego przez niego głosu.

Oprócz głosowania za pomocą pełnomocnika istnieje również możliwość głosowania korespondencyjnego. Aby móc skorzystać z tego uprawnienia, zamiar taki należy zgłosić wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) najpóźniej 21 dni przed wyborami ustnie, pisemnie, faksem lub mailem. Po dokonaniu zgłoszenia wyborca jest dopisywany do spisu wyborców w obwodzie wyznaczonym dla celów głosowania tego typu, ponadto urząd gminy przesyła najpóźniej 7 dni przed wyborami tzw. pakiet wyborczy, na który składają się karty do głosowania, nieoznakowana koperta na te karty, koperta zwrotną z adresem komisji wyborczej, instrukcja głosowania i oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu. Po wypełnieniu kart wyborca wkłada je do koperty na karty do głosowania, a następnie razem z oświadczeniem o osobistym i tajnym oddaniu głosu umieszcza ją w kopercie zwrotnej i wysyła pocztą do komisji wyborczej.

Uwaga!
Przesyłka wysyłana do komisji wyborczej jest zwolniona z opłat pocztowych.

Po otwarciu koperty komisja sprawdza jej zawartość. W sytuacji braku oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu lub też wówczas, gdy koperta na karty do głosowania nie jest zaklejona, oddany korespondencyjnie głos jest nieważny. Głos ten nie jest brany pod uwagę także wtedy, gdy przesyłka dotrze do komisji wyborczej już po zakończeniu głosowania. W innych przypadkach kopertę na karty do głosowania wrzuca się do urny wyborczej bez jej otwierania.


Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy, Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 112 z późn. zm.