Ustawa o rehabilitacji bardzo wiele miejsca poświęca problematyce aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, przewidując tutaj stosowanie wielu narzędzi skierowanych zarówno do pracodawców, jak i samych osób niepełnosprawnych. Jednym z takich narzędzi, niestety stosunkowo rzadko wykorzystywanym z uwagi ograniczenia finansowe, jest dotacja umożliwiająca rozpoczęcie działalności gospodarczej, rolniczej bądź też wniesienie wkładu do coraz powszechniej powstających spółdzielni socjalnych.

Uwaga!
Spółdzielnia socjalna jest specyficzną formą przedsiębiorstwa społecznego tworzoną przez osoby zagrożone marginalizacją i mające trudności w znalezieniu pracy. W odróżnieniu od pozostałych podmiotów ekonomii społecznej w spółdzielni obowiązuje kolektywny sposób podejmowania decyzji, a każdy jej członek dysponuje jednym głosem.

Dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej bądź wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej może uzyskać każda osoba niepełnosprawna, bez względu na stopień niepełnosprawności, zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna lub poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu. Dotacja ta przysługuje jednorazowo w wysokości nie większej, niż piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia, tj. ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. Dodatkowym warunkiem jest nieotrzymanie przez osobę niepełnosprawną innych bezzwrotnych środków publicznych na ten sam cel, np. dotacji z powiatowego urzędu pracy.

Uwaga!
Osoba niepełnosprawna, która z przyczyn leżących po jej stronie naruszyła warunki umowy dotyczącej przyznania dotacji, jest zobowiązana do jej zwrotu wraz z odsetkami.

Dotacja może być przyznana zarówno na podjęcie po raz pierwszy działalności gospodarczej, rolniczej bądź też wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, jak również na ponowne podjęcie działalności lub wniesienie wkładu do spółdzielni, jednak w tym drugim przypadku musi upłynąć minimum 12 miesięcy od zaprzestania prowadzenia działalności lub ustania członkostwa w spółdzielni socjalnej.

Wniosek o przyznanie dotacji składany jest do starosty właściwego ze względu na miejsce zarejestrowania osoby niepełnosprawnej jako bezrobotna lub poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu. Starosta najczęściej uprawnienia w tym względzie przekazuje powiatowym urzędom pracy, dlatego w celu złożenia wniosku należy udać się do właściwego powiatowego urzędu pracy.

Uwaga!
Wzór wniosku o dotację określa załącznik do rozporządzenia z 2007 roku i jest on jednolity na terenie całego kraju.

Wnioski o przyznanie dotacji mogą być składane przez cały rok kalendarzowy, jedynym ograniczeniem są tutaj jedynie środki finansowe posiadane przez powiat na realizację tego zadania. Po złożeniu wniosek jest sprawdzany pod względem rachunkowym i formalnym i w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości osoba niepełnosprawna jest wzywana do ich usunięcia w terminie 14 dni. W przypadku niezachowania tego terminu wniosek nie zostaje rozpatrzony.

Prawidłowy, nieposiadający błędów rachunkowych i formalnych, wniosek zostaje skierowany do rozpatrzenia. W jego trakcie bierze się pod uwagę następujące aspekty:
- przewidywane efekty ekonomiczne rozpoczynanej działalności;
- popyt i podaż lokalnego rynku na planowaną działalność, a zatem jej dopasowanie do istniejących realiów i możliwości funkcjonowania na rynku;
- kalkulację wydatków na uruchomienie działalności;
- uprawnienia i kwalifikacje osoby niepełnosprawnej, np. nisko oceniony zostanie wniosek na rozpoczęcie działalności informatycznej złożony przez osobę nieznającą obsługi komputera;
- wysokość środków własnych;
- wysokość posiadanych środków PFRON, przeznaczonych w danym roku na przyznanie dotacji.

Osoba niepełnosprawna jest pisemnie informowana o sposobie rozpatrzenia wniosku w ciągu 30 dni od dnia jego złożenia, jednak termin ten ulec przedłużeniu, jeśli wcześniej w powiecie nie dokonano podziału środków PFRON na poszczególne zadania. W przypadku negatywnego rozpatrzenia otrzymuje ona wraz z decyzją jej uzasadnienie.

Uwaga!
Bieżący stan prawny nie przewiduje możliwości wniesienia odwołania od negatywnego rozpatrzenia wniosku o nieprzyznanie dotacji na rozpoczęcie działalności lub wniesienie wkładu.

Pozytywne rozpatrzenie wniosku skutkuje rozpoczęciem negocjacji, dotyczących przede wszystkim aspektów finansowych, których finalnym efektem jest umowa. Powinna ona zawierać ze strony starosty zobowiązanie do wypłaty środków w ustalonej kwocie, natomiast ze strony osoby niepełnosprawnej m.in. do:
- przeznaczenia środków na określony cel;
- prowadzenia działalności lub członkostwa w spółdzielni socjalnej przez okres co najmniej 24 miesięcy;
- umożliwienia staroście przeprowadzenia kontroli;
- terminowego rozliczenia otrzymanych środków;
- zwrotu otrzymanych środków wraz z odsetkami w ciągu 3 miesięcy od dnia otrzymania wezwania starosty do zapłaty lub ujawnienia naruszenia warunków umowy;
- zabezpieczenia zwrotu kwoty środków, np. w formie poręczenia, weksla, itp.

W ciągu 14 dni od podpisania umowy środki są przekazywane na rachunek bankowy. Warunkiem ich przekazania jest przedstawienie zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej bądź odpisu z Krajowego Rejestru Sadowego w przypadku działalności gospodarczej, kopii decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników w przypadku działalności rolniczej, natomiast w przypadku spółdzielni socjalnej jej zobowiązanie do przyjęcia wkładu.

Środki na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej być przyznawane jako pomoc de minimis. Osoba niepełnosprawna jest w tym przypadku zobowiązana do przechowywania dokumentacji pozwalającej na sprawdzenie zgodności przyznanej pomocy z przepisami dotyczącymi pomocy de minimis przez okres 10 lat od dnia jej przyznania.

Uwaga!
Rozporządzenie regulujące zasady przyznawania dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej, rolniczej lub wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej obowiązuje do dnia 31 grudnia 2013 roku.


Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. z 1997 r. nr 123, poz. 776 z późn. zm., art. 12a.
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 października 2007 roku w sprawie przyznania osobie niepełnosprawnej środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, Dz.U. Z 2007 r. nr 194, poz. 1403 z późn. zm.