Osoba niepełnosprawna w stopniu znacznym lub umiarkowanym ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, jednak nie częściej niż raz w roku, oraz w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jednak tylko wówczas, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. Prawo do powyższego zwolnienia od pracy nie przysługuje osobom z lekkim stopniem niepełnosprawności.

Uwaga!
Zwolnienie od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym jest instytucją odrębną od urlopu wypoczynkowego, pracodawca zatem nie może żądać od pracownika wykorzystywania tego urlopu na czas przebywania na turnusie.

Zgodnie z ustawą o rehabilitacji łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym. Obostrzenie to powoduje, że pracodawca ustalając wymiar zwolnienia na turnus bierze pod uwagę wymiar wykorzystanego wcześniej w danym roku kalendarzowym dodatkowego urlopu.

Przykład!
Pracownik wykorzystał wcześniej 10 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego, przysługuje mu zatem 11 zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. W sytuacji odwrotnej, gdy pracownik najpierw wykorzystał np. 13 dni roboczych na turnus rehabilitacyjny, wówczas w ramach dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje mu jedynie 8 dni.

Zasady udzielania zwolnień od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 maja 2003 roku. Zgodnie z tym aktem prawnym, pracodawca udziela zwolnienia od pracy na podstawie wniosku o skierowanie na turnus rehabilitacyjny sporządzonego przez lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną. Istotne jest tutaj, że wniosek lekarza powinien określać rodzaj turnusu i czas jego trwania, natomiast osoba niepełnosprawna skierowanie na turnus rehabilitacyjny powinna przedstawić pracodawcy w takim terminie, który umożliwi mu zapewnienie normalnego toku pracy w zakładzie, a więc z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym.

Uwaga!
Prawo do zwolnienia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia przysługuje tylko i wyłącznie w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, zatem osoby skierowane przez lekarza NFZ do sanatorium nie mogą z takiego zwolnienia korzystać.

Podstawą wypłaty wynagrodzenia za czas zwolnienia, obliczanego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, jest przedłożony pracodawcy dokument potwierdzający pobyt na turnusie, który został wystawiony przez organizatora danego turnusu.

Zwolnienie od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy jest z kolei zwolnieniem skutkującym usprawiedliwioną nieobecnością pracownika w pracy w sytuacji, gdy czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy. W takim przypadku pracodawca nie może wymagać, żeby pracownik korzystał z urlopu wypoczynkowego.

Uwaga!
Zwolnienie od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych, itp. nie przysługuje w przypadku wizyty u lekarza rodzinnego, obejmuje ono tylko i wyłącznie badania specjalistyczne.

Ustawa o rehabilitacji nie określa szczegółowych zasad udzielania przez pracodawcę zwolnienia od pracy w celu wykonania zabiegów leczniczych lub usprawniających, dlatego też do pracodawcy należy ich określenie, np. na podstawie skierowania lekarza na zabiegi. W przypadku tego typu zwolnienia od pracy nie ma żadnych ograniczeń dotyczących maksymalnego, łącznego wymiaru liczby dni roboczych w roku kalendarzowym, dlatego może ono wynieść nawet kilkanaście dni w ciągu roku, w zależności od potrzeb pracownika. Czas tego zwolnienia jest zależny od czasu trwania badania, zabiegu, itp., natomiast podstawowym warunkiem udzielenia jest niemożność wykonania tych czynności poza godzinami pracy, przy czym pracodawca ma prawo żądać udokumentowania tego faktu, np. przez przedstawienie odpowiedniego skierowania lekarza na zabiegi.

Przykład!
Pracownik otrzymał skierowanie na zabiegi rehabilitacyjne, które odbywają się w przychodni w godzinach 10-12 oraz 16-18. W związku z faktem, że pracuje on w godzinach 7-15, nie ma prawa do płatnego zwolnienia w celu wykonania zabiegów z uwagi na możliwość ich wykonania poza godzinami pracy.

Wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy w celu wykonania zabiegów oblicza się tak samo, jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Uprawnienia do zwolnień od pracy przysługują wszystkim pracownikom z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, zarówno na chronionym jak i otwartym rynku pracy.


Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. z 1997 r. nr 123, poz. 776 z późn. zm., art. 20.
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 maja 2003 roku w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, Dz.U. z 2003 r. nr 100, poz. 927.