Podstawowym uprawnieniem pracowniczym obowiązującym do końca 2011 r. był krótszy czas pracy osób zaliczonych do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, który w ich przypadku nie mógł przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Od dnia 1 stycznia 2012 r. nastąpiło jednak swoiste odwrócenie sytuacji w tym względzie, bowiem na mocy przeprowadzonej w 2010 r. nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych niezależnie od stopnia niepełnosprawności czas pracy wynosi 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Osoby zaliczone do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności mogą pracować 7 godzin dziennie i 35 tygodniowo pod warunkiem uzyskania specjalnego zaświadczenie od lekarza, co jest odwrotną procedurą w porównaniu do tej stosowanej do końca 2011 r., kiedy to niepełnosprawny pracownik musiał mieć zaświadczenie pozwalające na pracę w wymiarze 8 godzin.

Od 1 stycznia 2012 r. czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności wynosi maksymalnie 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mogą natomiast korzystać ze skróconej normy czasu pracy, wynoszącej w ich przypadku maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo, jednak pod warunkiem przedstawienia pracodawcy zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy wydanego przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub, w razie jego braku, lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną.

Uwaga!
Tygodniowa norma czasu pracy dla osób niepełnosprawnych jest normą sztywną i wynosi 40 godzin lub 35 godzin w zależności od stopnia niepełnosprawności i uzyskania zaświadczenia. W sytuacji, gdy np. pracodawca wyznacza sobotę jako dodatkowy dzień pracy, co spowodowałoby pracę przez 6 dni w jednym tygodniu, obowiązek jej odpracowania nie dotyczy osób niepełnosprawnych, bowiem wypracowałyby one 48 godzin tygodniowo, przekraczając normy ustawowe.

Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych. Zakazu tego nie stosuje się w stosunku do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu, jak również w sytuacji, gdy lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników na wniosek osoby niepełnosprawnej wyrazi zgodę na jej pracę w wymiarze obowiązującym pracowników pełnosprawnych,

Uwaga!
Osoba niepełnosprawna może pracować w godzinach nadliczbowych po uzyskaniu pisemnej zgody lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników.

Skrócone normy czasu pracy osób niepełnosprawnych nie mogą mieć wpływu na wysokość ich wynagrodzenia za pracę, co odnosi się zarówno do wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości, jak i tego według stawek godzinowych.

Uwaga!
Godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego przy przejściu na skrócone normy czasu pracy ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.

Pracodawca ma wprawdzie obowiązek wydania pracownikom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności skierowań do lekarza medycyny pracy w celu przeprowadzenia badań koniecznych do uzyskania zaświadczenia o konieczności stosowania skróconej normy czasu pracy, nie ma on jednak obowiązku kierowania pracowników na te badania. Sytuacja taka powoduje, że na badania te powinni być kierowani tylko niepełnosprawni pracownicy, którzy wystąpią z takim wnioskiem, natomiast pracodawca nie może kierować ich na badania z urzędu, nie ma również obowiązku wydawania skierowań wszystkim swoim niepełnosprawnym pracownikom zaliczonym do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Uwaga!
Chcąc pracować w 7 godzinnym wymiarze czasu pracy powinieneś sam wystąpić do pracodawcy o wydanie skierowania do lekarza medycyny pracy w celu przeprowadzenia badań koniecznych do uzyskania zaświadczenia o konieczności stosowania skróconej normy czasu pracy,

Oprócz lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników do wystawiania zaświadczenia uprawniony jest również lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną, jednak tylko wówczas, gdy brak jest lekarza medycyny pracy.

Uwaga!
Koszty badań, w tym także koszty dodatkowych badań niezbędnych do uzyskania zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy, zawsze ponosi pracodawca.

Lekarz wydający zaświadczenie nie jest zobowiązany do wskazywania wymiaru czasu pracy, na jaki pracownik niepełnosprawny ma być zatrudniony, istotny jest tylko fakt, aby wskazał on, że stosowanie skróconych norm czasu jest celowe. Termin ważności zaświadczenia również zależny jest tylko i wyłącznie od lekarza.

Uwaga!
Od decyzji lekarza o nie wydaniu zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy nie istnieje obecnie instancja odwoławcza.

Należy w tym miejscu nadmienić, że badanie w celu uzyskania zaświadczenia o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy stanowi odrębną kategorię i nie jest w żaden sposób powiązane z badaniem wstępnym, okresowym czy kontrolnym, których przeprowadzenie nie jest konieczne dla uzyskania zaświadczenia. Żądanie przeprowadzenia dodatkowo tych badań w celu uzyskania zaświadczenia jest nadużyciem nie wynikającym z przepisów prawa.

Pamiętaj!
Skrócona norma czasu pracy obowiązuje dopiero od dnia przedstawienia pracodawcy stosownego zaświadczenia, do momentu jego uzyskania pracownika niepełnosprawnego obowiązuje 8 godzinny dzień pracy niezależnie od stopnia niepełnosprawności.


Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. z 1997 r. nr 123, poz. 776 z późn. zm., art. 15, 16 i 18.
2. Ustawa z dnia 29 października 2010 roku o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2010 r. nr 226, poz. 1475.